Behandelresultaten van ROS1 longkanker in Nederland
ROS1 translocatie is een zeldzame vorm van longkanker die gevoelig is voor behandeling met een eiwitremmer. In de studie van Deirdre Hekkelman-ten Berge, arts-onderzoeker in het Erasmus Medisch Centrum en radioloog in het Admiraal de Ruiter ziekenhuis, en collega's werd onderzocht hoe vaak ROS1 voorkomt in Nederland, hoe het behandeld werd en wat de praktijkresultaten waren. De tweejaars-overleving na behandeling met eiwitremmers was 53%. Progressievrije overleving was slechts 8.6 maanden en werd vooral beperkt door het optreden van uitzaaiingen in de hersenen. De onderzoekers concluderen dat bij deze patiëntengroep al op het moment van diagnose een hersenscan moet worden uitgevoerd en dat er behoefte bestaat aan nieuwe eiwitremmers die ook actief zijn in de hersenen.
In de afgelopen decennia zijn varianten van longkanker ontdekt die veroorzaakt worden door specifieke genetische afwijkingen, bijvoorbeeld EGFR, ALK en ROS1. Voor de behandeling van deze afwijkingen zijn geneesmiddelen ontwikkeld die specifiek werkzaam zijn. ROS1 translocaties worden vooral gezien bij niet-rokende, jonge patiënten met een adenocarcinoom. Dat is een niet-kleincellige tumor, vaak in de buitenste delen van de long. Voor de behandeling van patiënten met ROS1 longkanker werd de eiwitremmer crizotinib in 2016 goedgekeurd door de European Medicines Agency (EMA).
Tegenvallende progressievrije overleving door uitzaaiingen in de hersenen
In dit onderzoek waren in totaal 67 patiënten betrokken, hetgeen overeenkomt met 0.34% van de patiënten met stadium IV adenocarcinoom. Dit lage aantal wordt vooral bepaald door de zeldzaamheid maar ook deels verklaard doordat niet alle patiënten getest (kunnen) worden op genetische afwijkingen. Het verklaart tevens waarom er maar zo weinig over bekend is. Driekwart van de patiënten kreeg een zogenaamde systemische behandeling, die werkt over het hele lichaam, voornamelijk met crizotinib (n=34). De tweejaars-overleving na gebruik van crizotinib was 53%, met een mediane progressievrije overleving van 8.6 maanden. Deze resultaten vallen tegen in vergelijking met de resultaten in de trials, maar zijn vergelijkbaar met uitkomsten uit andere real-world studies. Belangrijke beperkende factor voor de overleving was de aanwezigheid of het ontstaan van uitzaaiingen in de hersenen.
Concentratie van zorg en internationale samenwerking vereist
Tijdens de studieperiode kreeg slechts 39% van de patiënten een hersenscan voor start van de behandeling. Inmiddels is dit als standaard diagnostiek opgenomen in de ESMO-richtlijn (Hendriks et al). Gezien het zeldzame karakter van ROS1 longkanker is de behandeling in Nederland geconcentreerd in een beperkt aantal expertisecentra. Onderzoek vereist internationale samenwerking en richt zich onder andere op de toepassing van nieuwe geneesmiddelen die beter werkzaam zijn in de hersenen.
Belang van samenwerking en nader onderzoek
Merel Hennink is sinds 2014 ROS1+ -patiënte, oprichter van Stichting Merels Wereld en patiënt advocate op nationaal en internationaal niveau. Zij geeft aan: ‘Het wordt, met alle zeldzame subgroepen binnen longkanker die dankzij onderzoek behandeld kunnen worden, steeds moeilijker om individueel onderzoek te doen. Samenwerking is daarbij cruciaal, liefst internationaal. De wens van de stichting is om internationale netwerken op te zetten. Netwerken waarin onderzoekers elkaar informeren over wat ze onderzoeken, waarin ziekenhuizen elkaar kunnen voorzien van studiemateriaal en waarin ook mensen met ROS1+ kanker elkaar kunnen bijstaan en informeren over nieuwe studies waar ze misschien aan mee kunnen doen. Dat zouden goede initiatieven zijn om de uitkomsten van mensen met ROS1+ kanker te verbeteren. Wat zeker in Nederland zou helpen is om nieuwe middelen te vergoeden op basis van reële cijfers, zodat patiënten met de juiste middelen langer in goede gezondheid kunnen leven.’
- Real-world treatment patterns and survival of patients with ROS1 rearranged stage IV non-squamous NSCLC in the Netherlands Deirdre ten Berge, Ronald Damhuis, Joachim Aerts, Anne-Marie Dingemans Lung Cancer 2023. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37236088/
- Oncogene-addicted metastatic non-small-cell lung cancer: ESMO Clinical Practice Guideline for diagnosis, treatment and follow-up. Hendriks et al, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36872130/
